| Składnia | 2013-10-31 |
| Od wielu lat mieszkam w pobliżu Bielska-Białej i często to miasto odwiedzam, ale wciąż mam problem z mówieniem o nim. Nie wiem, czy mówić: widzę piękną Bielsko-Białą czy widzę piękne Bielsko-Białą? Czy mówić: Bielsko-Biała była ośrodkiem włókienniczym czy Bielsko-Biała było ośrodkiem włókienniczym? Nie wiem, z którym członem nazwy tego miasta łączyć przymiotniki i czasowniki. | |
| Słownik nazw geograficznych Jana Grzeni jednoznacznie wskazuje rodzaj tej nazwy jako nijaki, dlatego też poprawne są połączenia z przymiotnikami i czasownikami, takie jak widzę piękne Bielsko-Białą, Bielsko-Biała było ośrodkiem włókienniczym. Katarzyna Wyrwas |
|
| Ortografia | 2012-06-28 |
| Będąc z zawodu tłumaczem, muszę zwracać szczególną uwagę na poprawność językową. Nie mogę odnaleźć odpowiedzi na nurtujące mnie pytanie. Czy wykorzystanie skrótu j. w znaczeniu ‘język’, np. j. polski jest aby na pewno poprawne? Zadaję to pytanie, ponieważ nie mogę odnaleźć takiej formy skrótu w żadnym z dostępnych słowników, a jedynie skrót jęz.. Dziękuję za ewentualną odpowiedź, wskazanie źródła odpowiedzi. | |
| Skrót j. od formy język może być używany, a notuje go np. Słownik skrótów Józefa Parucha, Warszawa 1992 (wyd. Wiedza Powszechna). Katarzyna Mazur |
|
| Frazeologia | 2012-06-28 |
| Chciałem rozwiać moje wątpliwości dotyczące zwrotu z punktu widzenia. Bardzo często stosowany on jest w kontekście różnych nauk, przedmiotów, pojęć abstrakcyjnych, np. z punktu widzenia wiary, z punktu widzenia prawa, z punktu widzenia potrzeb itd. W mojej opinii jest to bardzo rozpowszechniony błąd, ponieważ punkt widzenia (czyli inaczej pogląd, osąd, opinię) może mieć wyłącznie człowiek, a co za tym idzie, poprawne połączenie to z mojego punktu widzenia, z jej punktu widzenia itd. Czy moje wnioskowanie jest słuszne? | |
| Tak, ma Pan rację. W języku polskim funkcjonuje frazeologizm z punktu widzenia kogoś/jakiegoś, a zatem poprawne byłyby konstrukcje z punktu widzenia fizyka, z punktu widzenia człowieka wierzącego, z prawnego punktu widzenia. Połączenie z punktu widzenia wiary nie do końca mieści się w normie. Katarzyna Mazur |
|
| Wymowa | 2012-06-28 |
| Chciałbym poruszyć kwestię takiego zjawiska jak upraszczanie grup spółgłoskowych. Duża część społeczeństwa ma tendencję do mówienia: [króleski] zamiast [królewski], [szejset] zamiast [sześćset] czy [japko] zamiast [jabłko]. Czy mówienie w ten sposób jest prawidłowe? Czy powinniśmy jednak starać się mówić tak jak piszemy, tj. [króleWski], [szeŚĆset], [jaBŁko] itp.? | |
| Wyrazy powinniśmy wymawiać tak, aby móc mieć pewność, że nasz odbiorca usłyszał słowo, o jakie nam chodzi, ale też tak, żeby nasza wypowiedź nie brzmiała przesadnie starannie – hiperpoprawnie. Przy szybkim, a nawet nie tak całkiem szybkim, wymawianiu naturalną sprawą jest to, że dochodzi do upraszczania grup spółgłoskowych, nie powinno jednak to upraszczanie być zbyt daleko posunięte, bo w przeciwnym razie zatracimy trzon wyrazu. W przypadku wyrazów, o które Pan pyta, wzorcowe są wymowy [krulefski], [sześset], [japłko] lub [jabłko], w normie potocznej akceptowalne zaś są następujące sposoby wypowiadania tych słów: [kruleski], [szejset], [japko]. Niepoprawna byłaby wymowa [sześćset] oraz nierzadko spotykana [jabułko]. Katarzyna Mazur |
|
| Odmiana | 2012-06-28 |
| Dopiero siadłyśmy a już musimy wstać – czy w tym zdaniu poprawne jest użycie słowa siadłyśmy, czy też raczej należałoby użyć słowa usiadłyśmy? Czy w ogóle słowa siadł siadłam są poprawne i od jakiej bazy pochodzą? | |
| Siadłyśmy, siadł oraz siadłam to formy fleksyjne czasownika siąść, a pierwsza z nich w przywołanym zdaniu jest użyta zupełnie poprawnie. Katarzyna Mazur |
|
| Grzeczność językowa | 2012-06-28 |
| Czy niegrzeczne jest użycie zaimka TY podczas rozmowy face to face, np: Ty zrób? Czy powinno się raczej powiedzieć: Mamo, zrób. To podobnie jak mówienie o kimś w liczbie trzeciej, np. On to zrobił, podczas gdy osoba, o której mowa, uczestniczy w rozmowie. | |
| Zaimka ty nie powinno się używać, jeśli nie jest on wyraźnie przeciwstawiony innemu zaimkowi lub rzeczownikowi w zdaniu, normalnie zatem przy orzeczeniu jest on pomijany, czyli powiemy Przyszedłeś zamiast *Ty przyszedłeś, ale już dobrze będzie Ty przynieś mi pędzel, a Marysia niech weźmie se sobą farbę albo Ty byłaś u nas wczoraj, a dziś przyszła ona. Użycie zaimka poza takim kontekstem faktycznie może być uznane za albo niepoprawne, albo – z odpowiednim akcentem – niegrzeczne. Podobnie jako nie do końca uprzejme – co Pani słusznie zauważyła – jest odbierane mówienie w trzeciej osobie z podaniem zaimka o kimś, kto jest obecny i aktywnie uczestniczy w jakimś polilogu. Świadczy to nierzadko o ignorowaniu tego kogoś. Katarzyna Mazur |
|
| Składnia | 2012-06-28 |
| Czy dopuszczalna jest konstrukcja opłaty naliczone W fakturach (zamiast NA fakturach)? | |
| Powinno być opłaty naliczone na fakturach. Katarzyna Mazur |
|
| Składnia | 2012-06-28 |
| Zastanawia mnie kwestia użycia podmiotu w odpowiednim przypadku w zdaniu Napisz, czego przybyło w Twojej szafie bądź Napisz, co przybyło w Twojej szafie. Intuicyjnie wydaje mi się, że odpowiednią formą jest czego, niemniej nie mogę znaleźć nigdzie odpowiedniego uzasadnienia - poza analogią do czasownika ubywać, gdzie na pewno poprawną formą jest Napisz, czego ubyło, na pewno nie Napisz, co ubyło. Czy mogę prosić o pomoc w rozwikłaniu tej zagadki? | |
| Czasownik przybywać w znaczeniu ‘powiększać jakiś zbiór’ rządzi dopełniaczem swojego podmiotu, zatem wszystkie m.in. zaimki, które występują w miejscu tego podmiotu, powinny również mieć postać dopełniacza. W związku z tym przywołane zdanie powinno mieć brzmienie: Napisz, czego przybyło w Twojej szafie, z zaimkiem co w drugim przypadku. Katarzyna Mazur |
|
| Składnia | 2012-06-28 |
| Jak poprawnie należy napisać/powiedzieć: Syn podał się do matki czy Syn podał się na matkę? Dlaczego jedna z tych form jest poprawna, a druga nie? Przyznam, że optuję za pierwszą wersją. | |
| Właściwie obie wersje należałoby uznać za poprawne, choć nieco zróżnicowane pod względem obszaru występowania. Do takich wniosków prowadzi analiza zapisów w dwóch słownikach gwarowych. W pierwszym z nich – Małym słowniku gwar polskich pod red. J. Wronicz (Kraków 2010) – w artykule dotyczącym czasownika podać się w znaczeniu ‘odziedziczyć po kimś jakieś cechy’ mamy taki przykład użycia A ona no to tak sie podała do mnie, można powiedzieć. Słownik notuje ponadto przymiotnik podany z następującą ilustracją materiałową: Wszyski dzieci sóm dó mie podane. Oba wyrazy, jak podają autorzy, są w użyciu na terenie Śląska i Małopolski. Drugi ze słowników – Mały słownik gwary Górnego Śląska napisany przez Bożenę Cząstkę-Szymon, Jerzego Ludwiga i Helenę Synowiec (Katowice 2000) – opisuje jednostkę podany na kogoś (‘podobny do kogoś’) i opatruje ją cytatem: Łóna jest cołkiym podano na swoja matka. Katarzyna Mazur |
|
| Słowotwórstwo | 2012-06-28 |
| W języku polskim zadomowiło się już słowo barista, choć nie jest jeszcze tak popularne jak barman. Barista jest osobą, która zajmuje się profesjonalnym parzeniem i przygotowaniem kawy. Chciałabym zapytać, czy poprawne jest używanie przymiotnika od tego słowa, np. mówiąc o szkoleniach dla baristów. Czy można użyć określenia szkolenie baristyczne? | |
| Spokojnie może Pani używać przymiotnika baristyczny. Katarzyna Mazur |
|
| Różne | 2012-06-28 |
| Mam ogromny problem. Mianowicie w pracy naukowej (magisterskiej) przyjęłam zasadę zapisu obcych wyrazów kursywą. Pojawia się, m.in. słowo: design oraz boutique. Jednak oba wyrazy zostały już na tyle spolszczone, że w odmianie używa się, np. hotel designerski, butikowy. W związku z tym moje pytanie: czy zapisywać kursywą zarówno design, jak i designerski, czy tylko design, a designerski pozostawić bez kursywy, czy oba: design i designerski potraktować bez kursywy? | |
| Ponieważ wyrazy design i boutique przyłączają polskie końcówki fleksyjne, świadczy to o ich zadomowieniu w polszczyźnie i jest argumentem za tym, żeby pisać jedynie bez kursywy. Tym bardziej trzeba zrezygnować z pisma pochyłego przy notowaniu pochodzących od nich przymiotników. Katarzyna Mazur |
|
| Znaczenie | 2012-06-28 |
| Mam problem ze słowem azaliż. Szukałam w słowniku etymologicznym, jednak nie znalazłam tam satysfakcjonującej odpowiedzi. Czy mogłabym się dowiedzieć, co to słowo dziś znaczy i w jakich kontekstach można go używać? | |
| Słowo azali (także w wariancie ze wzmocnioną partykułą -ż) używane jest dziś już tylko w tekstach o stylu podniosłym lub w stylizacji archaizującej, a znaczy ono po prostu ‘czy’ i może być używane właściwie w tych samych kontekstach, co spójnik czy. Zachęcam do zajrzenia tutaj. Katarzyna Mazur |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2012-06-27 |
| Nie jestem pewna odmiany pewnych nazwisk na zaproszeniu: Kossmann – Państwa Kossmann czy raczej Kossmannów, Barczak – Barczaków, Stecko – Stecków. | |
| Powinno być: Państwa: Kossmannów, Barczaków, Stecków. Katarzyna Mazur |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2012-06-27 |
| Proszę o pomoc w odmianie nazwisk mężczyzn Kłak oraz Kozyr. | |
| Poszczególne formy przypadków zależnych będą następujące – dla nazwiska Kłak: D. Kłaka, C. Kłakowi, B. Kłaka, N. Kłakiem, Ms. Kłaku; dla nazwiska Kozyr: D. Kozyra, C. Kozyrowi, B. Kozyra, N. Kozyrem, Ms. Kozyrze. Katarzyna Mazur |
|
| Ortografia | 2012-06-27 |
| Czy w zdaniu wskazano na ryzyko nieosiągnięcia wyniku wyraz nieosiągnięcia należy uznać za rzeczownik odczasownikowi i stosować pisownię łączną? | |
| Tak, nie ma tu innej możliwości. Katarzyna Mazur |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2012-06-27 |
| Uprzejmie proszę o poradę w sprawie odmiany nazwiska Fuja. Czy w dopełniaczu powinno być Fui czy Fuji? | |
| Poprawna forma dopełniacza to Fui. Katarzyna Mazur |
|
| Ortografia | 2012-06-27 |
| Jak powinno brzmieć zdanie: Jedna po drugiej zmienię rzeczy, które chcę, Jedną po drugiej zmienię rzeczy, które chcę czy Jedne po drugich zmienię rzeczy, które chcę? | |
| Każde z tych zdań jest poprawne. Katarzyna Mazur |
|
| Odmiana | 2012-06-27 |
| Mam problem ze słowem bourbon. A konkretnie – z jego odmianą. Czy poprawna jest forma bourbona czy bourbonu? A może obie są poprawne? | |
| Dopełniacz od rzeczownika, o który Pani pyta, ma postać bourbona. Dodam tylko, że wyraz ten możemy zapisać w polskiej ortografii także jako burbon. Katarzyna Mazur |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2012-05-24 |
| Bardzo proszę o informację, czy nazwisko Tymoszenko należy odmieniać? A więc czy poprawne jest zdanie: protest głodowy Julii Tymoszenko? Albo: rozmawiałem z Julią Tymoszenką? | |
| Nazwiska kobiet zakończone na -o zgodnie z polskimi normami fleksyjnymi są nieodmienne, dobrze więc będzie: protest głodowy Julii Tymoszenko oraz rozmawiałem z Julią Tymoszenko. Natalia Junkiert |
|
| Ortografia | 2012-05-24 |
| Mam pytanie, jak piszemy słowo niemerytoryczny? | |
| Wyraz merytoryczny oznacza wywodzący się z meritum, a więc z sedna, istotnej sprawy. Pytamy: jaki? − merytoryczny. Wyraz jest przymiotnikiem, a nie[/i> z przymiotnikami piszemy łącznie. A zatem dobrze będzie niemerytoryczny. Natalia Junkiert |
|