Odmiana | 2005-10-18 |
Jak brzmi celownik liczby pojedynczej wyrazu pióro? | |
Pióru. Katarzyna Wyrwas |
Odmiana | 2005-10-18 |
Która z form jest poprawna: przyłączać czy przyłanczać? | |
Poprawna forma to oczywiści przyłączać. W niepoprawnym !przyłanczać widać wpływ takiej właśnie wszechobecnej wymowy tego czasownika. Katarzyna Wyrwas |
Odmiana | 2005-09-27 |
Dzień dobry mam pytanie: jak będzie wyglądać 3 os. l. poj. od wyrazu ssać? | |
On / ona / ono ssie, podobnie jak w przysłowiu: Pokorne cielę dwie matki ssie. Inne formy tego czasownika to (ja) ssę, (ty) ssiesz, (my) ssiemy, (wy) ssiecie, (oni) ssą, rozkaźnik – ssij. Katarzyna Wyrwas |
Odmiana | 2005-09-22 |
Jak brzmi liczba mnoga od słów Pani sędzia? | |
Sędzia jako ‘kobieta zajmująca się sądzeniem’ ma następującą odmianę: l. p. M. pani sędzia, D. pani sędzi, C. pani sędzi, B. panią sędzię, N. panią sędzią, Ms. pani sędzi, W. pani sędzio; lm. M. panie sędzie, D. pań sędzi, C. paniom sędziom, B. panie sędzie, N. paniami sędziami, Ms. paniach sędziach (por. np. Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego, któr podaje także przykład: Obie sędzie prowadziły dziś sprawy rozwodowe). Katarzyna Wyrwas |
Odmiana | 2005-09-22 |
Witam! Czy znaleziona przeze mnie w podręczniku odmiana liczebnika zbiorowego w związku z rzeczownikiem jest poprawna? Oto ona: C. pięciorgu kurczętom czy też: pięciorgu kurcząt? N. pięciorgiem kurczętami czy: pięciorgiem kurcząt? Ms. pięciorgu kurczętach czy: pięciorgu kurcząt? Dziękuję za odpowiedź. | |
W przypadku liczebników zbiorowych poprawna jest odmiana: M. pięcioro kurcząt, D. pięciorga kurcząt, C. pięciorgu kurczętom, B. pięcioro kurcząt, N. pięciorgiem kurcząt, Ms. pięciorgu kurczętach. Inaczej łączą się z rzeczownikami liczebniki główne - tutaj występuje związek zgody, a więc rzeczownik ma swoją formę przypadkową i nie jest uzależniony od liczebnika (z wyjątkiem mianownika i biernika, gdzie rzeczownik ma formę D. lm.), np. M. pięć kur, D. pięciu kur, C. pięciu kurom, B. pięć kur, N. pięcioma kurami, Ms. pięciu kurach. Mirosława Siuciak |
Odmiana | 2005-09-21 |
Dzień dobry, mam pytanie: czy są rzeczowniki oparte na innym temacie? | |
Tak, istnieje pewna ilość form supletywnych, czyli form odmiany wyrazów opartych na różnych tematach fleksyjnych. Można wymienić w tej grupie kilka rzeczowników, np. rok – lata, człowiek – ludzie. Istnieją także supletywne formy czasowników (np. być – jest – są, idę – szedł), przymiotników (np. dobry – lepszy, zły – gorszy, duży – większy), zaimków (np. ja – mnie). Katarzyna Wyrwas |
Odmiana | 2005-06-27 |
Kasza nazywa się manna, ale czy nie ma kaszy manny czy kaszy mannej? | |
Manna jest rzeczownikiem i odmienia się według deklinacji żeńskiej (podobnie jak imię Anna). O mannie tak pisał Prof. Jan Miodek w artykule w „Wiedzy i Życiu” nr 9/1997: „(...) coraz więcej osób odbiera połączenie kasza manna tak, jakby to był związek rzeczownika z przymiotnikiem typu kasza jęczmienna lub kasza gryczana (...)”. Tymczasem poprawne formy to D. kaszy manny, C. kaszy mannie, B. kaszę mannę, N. kaszą manną, Ms. (o) kaszy mannie. Katarzyna Wyrwas |
Odmiana | 2005-06-03 |
Dzień dobry! Piszę pracę licencjacką o tomie Krzyże i miecze. Mam problem z odmianą nazwy zbioru w dopełniaczu. Czy będzie to Krzyży i mieczy (tak jak w wypadku ulicy Trzech Krzyży), czy też będzie to brzmiało Krzyżów i mieczów? Dziękuję z góry za pomoc. Pozdrawiam | |
W dopełniaczu tytuł ten przybiera formę Krzyży i mieczy. Końcówka -ów jest starsza, już archaiczna, rzadko używana. Aldona Skudrzyk |
Odmiana | 2005-05-20 |
Oczekuję dwieście dwudziestej pierwszej kobiety. Interesuję się dwieście dwudziestym pierwszym niemowlęciem. Interesuję się dwieście dwudziestym drugim niemowlęciem. W sali było dwudziestu dwóch żołnierzy. W sali były dwadzieścia dwie kobiety. Widzę dwieście pierwszego żołnierza. Mam pytanie: czy te liczebniki są prawidłowo odmienione? |
|
Wszystkie formy są poprawne. Katarzyna Wyrwas |
Odmiana | 2005-05-20 |
Pracuję w firmie, która zajmuje się pisaniem i tłumaczeniem programów komputerowych. Czasami, podczas tłumaczeń, pojawiają się pewne wątpliwości dotyczące poprawności pewnych sformułowań. Tak jest i tym razem. Czy poprawne jest zdanie: Baza danych nie może zostać otworzona? Pozdrawiam. | |
Częściej używa się imiesłowu przymiotnikowego biernego otwarta, ale otworzona jest również formą poprawną. Ponieważ jest znacznie rzadziej spotykana, może wydawać się nieco dziwna. Ja sama w tym kontekście użyłabym jednak formy otwarta. Katarzyna Wyrwas |
Odmiana | 2005-05-18 |
Czy można użyć słów ego i legion w liczbie mnogiej? | |
Rzeczownik ego nie tworzy w polszczyźnie form liczby mnogiej, jest wyrazem nieodmiennym (por. choćby Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. S. Dubisza), nie ma natomiast przeszkód, aby używać form pluralnych, takich jak legiony, legionów. Katarzyna Wyrwas |
Odmiana | 2005-05-16 |
Która forma jest poprawna: czterema czy czteroma? | |
Poprawna jest forma czterema, podobnie jak trzema. Współwystępowanie dwóch końcówek narzędnika dotyczy tylko liczebnika dwa, gdzie jednak zastosowanie końcówki -ema lub -oma jest uzależnione od rodzaju określanego rzeczownika, a więc: dwiema dziewczynami, dwiema różami (dwiema - tylko w rodzaju żeńskim), ale - dwoma chłopcami, dwoma samochodami i dwoma oknami. Mirosława Siuciak |
Odmiana | 2005-04-27 |
Jak się mówi: pomóc czy pomóż? | |
Bezokolicznik brzmi pomóc, np. Mogę wam pomóc. Tryb rozkazujący (2. os. lp.) to pomóż, np. Pomóż nam. Katarzyna Wyrwas |
Odmiana | 2005-03-23 |
Witam serdecznie, proszę o odpowiedź na pytanie, czy można stopniować przymiotnik płaski. Z góry dziękuję. Kamila B. | |
Płaski można stopniować wyłącznie w sposób opisowy, analityczny, tzn. bardziej płaski, najbardziej płaski. Katarzyna Wyrwas |
Odmiana | 2005-03-23 |
Czy mam rację, iż niepoprawne i niedopuszczalne jest tworzenie trybu rozkazującego od czasownika móc? Czy móc należy do czasowników defektywnych? | |
Czasownik móc nie tworzy form trybu rozkazującego, podobnie jak czasowniki typu musieć, potrafić, trzeba, należy itp. Jest to ciąg czasowników tzw. modalnych, których znaczenia wskazują na nastawienie nadawcy komunikatu do artykułowanej wypowiedzi lub pisanego tekstu. Istotnie, jedne mniej, inne daleko bardziej mają defektywny paradygmat fleksyjny. Regularnie natomiast po nich w ciągu zdaniowym występują czasowniki właściwe w bezokoliczniku: trzeba wyprać, należy się wyspać, potrafię skoczyć. Iwona Loewe |
Odmiana | 2005-03-18 |
Czy poprawne jest tworzenie liczby mnogiej od wszystkich rzeczowników odczasownikowych? Moim zdaniem tworzą się dziwne wyrazy np. lanie - lań, pisanie - pisań, jedzenie - jedzeń, malowanie - malowań itd. | |
Istnieją w języku formy potencjanle, które utworzyć można i do takich należą rzeczowniki wymienione w pytaniu. Są to formy poprawne gramatycznie, choć pewnie nieczęsto używane. Katarzyna Wyrwas |
Odmiana | 2005-03-07 |
Witam serdecznie :) Czy poprawne są następujące formy: źgań, szczytowań, skonań, puszeń, zawlekań? Rozumiem, że są to rzeczowniki odczasownikowe w liczbie mnogiej. Czy są poprawne? Gram w scrabble i czołowi skrabbliści tworzą te formy z upodobaniem. Znam adres http://wszystko.tk ; ))) i nie śmiałabym zabierać czasu, jednak nigdzie nie mogę znaleźć rzeczowej odpowiedzi rozwiązującej mój problem. Pozdrawiam. M. | |
Wymienione formy to odczasownikowe nazwy czynności i wszystkie są poprawne. Mogą budzić wątpliwości, ponieważ nieczęsto używa się takich rzeczowników w dopełniaczu liczby mnogiej. Katarzyna Wyrwas |
Odmiana | 2005-03-03 |
Dzień dobry, chciałam się zapytać, czy pisze się (i mówi) wziąć czy wziąć? | |
Jest tylko jedna poprawna forma tego czasownika w bezokoliczniku – wziąć. Katarzyna Wyrwas |
Odmiana | 2005-03-02 |
Ostatnio, zwłaszcza z ust pracowników służby zdrowia, słyszę formy pesla, zamiast pesela. Czy to poprawne? | |
Interesująca Panią forma to skrótowiec głoskowy, czyli złożony z pierwszych liter nazwy rozwiniętej, czytanych (wymawianych) łącznie, jako suma głosek. Pełna nazwa to Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności. Nazwą tą określa się także numer ewidencyjny wpisywany do dowodu osobistego. PESEL wymawia się [pesel] i odmienia jak rzeczownik męski: DMs. PESEL-u, C. PESEL-owi, B. PESEL, N. PESEL-em (por. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego). Jak widać, w D. lp. akceptowaną formą jest PESEL-u, nie zaś !PESEL-a. Z kolei forma !pesla jest niedopuszczalna, ponieważ w skrótowcu tym nie może występować e ruchome, jako że owo E jest integralnym składnikiem pierwotnej, pełnej nazwy i oznacza Elektroniczny. Katarzyna Wyrwas |
Odmiana | 2005-02-20 |
Jak powinno się właściwie przeczytać zapis: w 2005 roku? W dwa tysiące piątym roku czy tak, jak słyszymy w mediach: w dwutysięcznym piątym roku? Dziękuję. | |
Wzorcowo powinno się mówić w dwa tysiące piątym roku, ponieważ w liczebnikach złożonych formę liczebnika porządkowego (odpowiadającego na pytanie który) przybierają tylko człony dziesiątek i jedności (w tym przypadku mamy wyłącznie jedności – piątym). Maciej Malinowski w książce Obcy język polski (Kraków 2003, s. 150) tak wyjaśnia przyczyny upowszechnienia się form typu w dwutysięcznym piątym: «Kiedy nastał rok 2000, jedynym możliwym odczytem stało się: Zdarzyło się to w dwutysięcznym roku; Do końca dwutysięcznego roku można składać podania. Rok dwutysięczny tak się wbił ludziom w pamięć, że automatycznie przenieśli go na rok dwutysięczny pierwszy, dwutysięczny drugi, dwutysięczny trzeci (...)» . Autor cytowanej wypowiedzi ze względu na znaczne rozpowszechnienie nowych form postuluje uznanie ich za dopuszczalne i wprowadzenie do słowników. Formy są rzeczywiście bardzo częste w uzusie, lansują je także wszechwładne i wszechobecne media, dlatego przyjdzie nam je pewnie zaakceptować. Katarzyna Wyrwas |