| Odmiana | 2016-02-21 |
| Który dopełniacz liczby pojedynczej rzeczownika żywot jest poprawny: żywota czy żywotu? | |
| Obie formy są poprawne, lecz każda z nich odnosi się do innego znaczenia rzeczownika żywot. Rzeczownik ten w znaczeniu «życie, bieg życia; także: sposób, tryb życia» jest obecnie wyrazem rzadko używanym w codziennej komunikacji, słowniki odnotowują go jako słowo książkowe, podając jako przykłady fragment „Pieśni Filaretów Adama Mickiewicza (Hej, użyjmy żywota! Wszak żyjem tylko raz), sformułowanie biblijne drzewo żywota, drzewo wiadomości dobrego i złego «według Starego Testamentu: jabłoń rosnąca w raju, z której nie wolno było Adamowi i Ewie zrywać owoców», żywot wieczny «według wierzeń religijnych: istnienie pośmiertne, zwykle szczęśliwe bytowanie; życie pozagrobowe duszy ludzkiej» (w modlitwie do Anioła Stróża: zaprowadź mnie do żywota wiecznego), a także związek frazeologiczny dokonać żywota «skonać, umrzeć», mówimy również, że choroba (śmierć) przecięła (przedwcześnie) pasmo (czyjegoś) żywota. Wszystkie przytoczone formy świadczą o tym, że żywot w znaczeniu «życie, bieg życia; także: sposób, tryb życia» ma w dopełniaczu liczby pojedynczej formę żywota, co potwierdzają także „Słownik gramatyczny języka polskiego” (http://sgjp.pl/leksemy/#1821/%C5%BCywot) oraz „Wielki słownik języka polskiego PAN” (http://www.wsjp.pl/index.php?id_hasla=15399&id_znaczenia=2941035&l=30&ind=0). Rzeczownik ten występuje w polszczyźnie także w drugim znaczeniu – «opis życia, zwłaszcza jakiegoś świętego; biografia, życiorys», przyjmując w dopełniaczu końcówkę -u: żywotu, np. autor „Żywotu Świętej Kingi”. Odmianę w tym znaczeniu szczegółowo przedstawiają „Wielki słownik języka polskiego PAN”: http://www.wsjp.pl/index.php?id_hasla=15399&id_znaczenia=2941038&l=30&ind=0 i „Słownik gramatyczny języka polskiego” (http://sgjp.pl/leksemy/#3214/%C5%BCywot). |
|