| Etymologia | 2005-01-27 |
| Jaka jest etymologia słowa miłość? | |
| Rzeczownik miłość poświadczony w tekstach z XIV i XV wieku miał znaczenie ‘litość, miłosierdzie’, które równolegle występowało do sensu ‘łaskawość, łaska, przychylność’ (XIV-XVI wiek). Stąd też wzięły się w polszczyźnie zwroty grzecznościowe, które z czasem przekształciły się (na wskutek procesów fonetycznych) w formy krótsze, np. Miłość → Mość; Wasza Miłość → Waszmość i Waszeć → Waść → Aść; Waszmość Dobrodziej → Asindziej; Waszmość Dobrodziejka → Asińdźka, Aśćka; Waszmość Pan → Waspan → Aspan → Acan. Zmiany te następowały głównie w XVI wieku, a w okresie późniejszym funkcjonowały już w postaciach zleksykalizowanych, tzn. bez odniesienia do wyrazu miłość (por. K. Długosz-Kurczabowa Nowy słownik etymologiczny języka polskiego). Już w pierwszej połowie XV wieku pojawiło się i trzecie znaczenie – o szerokim sensie łacińskim – amor, czyli dzisiejszej ‘miłości’. Prasłowiańskie określenie tego uczucia w językach zachodniosłowiańskich (a do nich należy m. in. język polski) nie zachowało się, dlatego nie ma dziś u nas formy kontynuującej dawne *ljuby, *ljubъve. Wyraz miłość pochodzi od prasłowiańskiego słowa *mil-ostь, którego sens ogólnosłowiański to ‘litość’. Ta dawna forma z kolei pochodzi od imiesłowu miły czasownika mijać. Pierwotnie zadiektywizowany miły oznaczał ‘godnego litości’, a czasownik mijać w swej danej postaci *mei- niósł sens ‘mijać kogoś; przechodzić, nie atakując’. Zatem dawny miły, czyli *mei-l-o-s to taki, którego ‘można minąć (spokojnie); przejść obok, nie dobywając broni’ (zob. też artykuł F. Sławskiego Miły, miłość. „Język Polski” LXXX (2000), z. 1-2, s. 1-9). Joanna Przyklenk |
|