Najczęściej zadawane pytania (229) Ortografia (592) Interpunkcja (198) Wymowa (69) Znaczenie (264) Etymologia (306) Historia języka (26) Składnia (336) Słowotwórstwo (139) Odmiana (333) Frazeologia (133) Poprawność komunikacyjna (190) Nazwy własne (439) Wyrazy obce (90) Grzeczność językowa (41) Różne (164) Wszystkie tematy (3320)
w:
Uwaga! Można wybrać dział!
Interpunkcja2007-07-03
Moje pytanie dotyczy interpunkcji i stawiania wielkich / małych liter. Czy zasady edycji tekstów internetowych pokrywają się z tradycyjnymi zasadami interpunkcyjnymi? Np. dla portalu internetowego piszemy o zmianach w komunikacji: Linie 120, 150, 154 i 220: Autobusy jadące w kierunku ul. Wybickiego i Nowego Kleparza: kursują bez zmian, po swoich stałych trasach. Autobusy jadące w kierunku ul. Wyki: przed skrzyżowaniem ul. W. Łokietka i Batalionu „Skała” AK skręcają w lewo (tak jak linia 130 w kierunku ul. Makowskiego), jadą dalszym odcinkiem ul. W. Łokietka (przez Park Krowoderski) do ul. Opolskiej. Następnie jadą ulicą Opolską i skręcają w lewo, w ul. Wyki. Niby jest w miarę czytelnie, ale nie ma przecinka pomiędzy informacjami i kropki na końcu. Czy po dwukropku musi być bezwzględnie mała litera? Ogólnie chodzi mi o to, czy zapisy internetowe, w związku z tym, że ich autorzy kładą nacisk na przejrzystość i pewną skrótowość, rządzą się własnym zasadami (np. czy odstęp - 1 enter, może zastąpić przecinek) czy muszą (powinny) przestrzegać zasad tradycyjnych? Czy też może nie kombinować i kierować się po prostu logiką i zdrowym rozsądkiem? Mam nadzieję, że nie bardzo namieszałam.
Zacytowany tu fragment informacji o zmianach kursów autobusów nie jest poprawnie zapisany nie tylko ze względu na brak kropki, która powinna kończyć każde wypowiedzenie oznajmujące (pomijamy kwestię nagłówków) – niezależnie od tego, czy znajduje się ono w Internecie, w prasie czy w szkolnym zeszycie. Wadliwość omawianych zdań polega na tym, że została w nich oddzielona dwukropkiem grupa podmiotu od grupy orzeczenia, co w tym przypadku stanowi poważne naruszenie zasad interpunkcyjnych. Podmiot (grupę podmiotu) i orzeczenie (grupę orzeczenia) może rozdzielać tylko myślnik występujący w zadaniach z orzeczeniem imiennym, np. Chlor – to pierwiastek lub przecinek zamykający wtrącenie, zaś dwukropek jedynie wtedy, gdy w zdaniu pojawia się orzeczenie w liczbie mnogiej poprzedzające podmiot szeregowy z poszczególnymi elementami wyrażonymi w liczbie pojedynczej, np. Na podwórku bawiły się: Basia, Bożenka i Monika (ale już: Na podwórku bawiła się Basia, Bożenka i Monika – bez dwukropka). Dwukropek zazwyczaj poprzedza wyliczenie lub przytoczenie. Jeżeli to, co stanowi składnik wyliczenia lub jest przytaczane, w izolacji pisalibyśmy wielką literą, także po dwukropku winniśmy pisać wielką literą, np. Zdania: „Wiosna to jest pora roku”, „To jest dom”, „Koło to jest figura geometryczna” zawierają orzeczenie imienne. Dwukropek może też zapowiadać wyjaśnienia (rozwijające, przyczynowe, przydawkowe – por. S. Jodłowski, Zasady interpunkcji. oprac. J. Godyń. Kraków 2002) i wówczas będą one pisane małą literą, np. Dostałam piątkę: była to najlepsza ocena w klasie. Wyjątek stanowią wyjaśnienia wprowadzane wyrażeniami tak:, następująco:, w taki oto sposób: , np. Mój synek wyglądał następująco: Miał włożony czerwony sweterek, zielone spodnie, na głowę założył niebieską czapkę, a na nogi czarne buty. (Brak kropki kończącej zdania umieszczane w cudzysłowie wynika z zastosowania zasad przestankowania przy zbiegu znaków interpunkcyjnych – por. Jodłowski)
Katarzyna Mazur
Odmiana2004-02-19
Która z form jest poprawna: 1) znikł - zniknął, 2) klaska - klaszcze, 3) sweter - swetr?
Obie formy znikł i zniknął są poprawne i mogą być stosowane wymiennie, co wyczytać można m.in. w Nowym słowniku poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego. Ten sam słownik formę klaszcze notuje jako pierwszą, klaska zaś uznaje za rzadko używaną. Poprawną formą jest sweter, ponieważ pochodzi od ang. sweater oraz przeważa w zwyczaju społecznym.
Katarzyna Wyrwas
Wyrazy obce2004-02-20
Chciałbym poprosić o sugestie dotyczące pisowni dwóch terminów informatycznych: cracker i cracking.
Wydany w ubiegłym roku Wielki słownik wyrazów obcych PWN pod red. M. Bańki notuje używane w środowisku informatycznym wyrazy cracker (i cracking) w pisowni angielskiej (pochodzące od ang. crack ‘złamać’), dodaje jednak, że istnieje również rzadsza forma kraker (oraz kraking).
Jest to w polszczyźnie zapożyczenie nowe i naturalnym zjawiskiem są wahania dotyczące zapisu. W procesie adaptacji zapożyczeń często dochodzi do spolszczenia pisowni i wymowy wyrazów (por. np. ang. sweater > pl. sweter), prawdopodobnie zatem wkrótce częstszą formą będzie kraker.
Zauważyć warto, że w słownictwie technicznym używa się wyrazu kraking w znaczeniu proces technologiczny, podczas którego następuje rozszczepianie dużych cząsteczek węglowodorów na mniejsze, stosowany głównie w przemyśle naftowym w celu przerobu ciężkich frakcji ropy naftowej na benzynę i oleje (od ang. cracking). Proces ten nazwano również stosując rodzime elementy gramatyczne – w ten sposób powstał wyraz krakowanie (= kraking).
Uważam, że jako Polak ma Pan pełne prawo (a pewnie także i obowiązek) zastosowania pisowni spolszczonej. Zamiast kraking proponowałabym krakowanie, które w kontekście powinno zostać zrozumiane.
Katarzyna Wyrwas
Różne2004-11-19
Co to jest głoska oboczna?
Głoska oboczna to głoska, która ulega wymianie (alternacji) na inną głoskę w tematach różnych form danego wyrazu lub tematach wyrazów pochodnych. W polszczyźnie istnieje np. oboczność spółgłosek k : cz : c w wyrazach ręka : rączka : ręce; oboczność spółgłosek g : ż : dz w formach waga : ważyć : wadze; wymiana r : rz, w wyrazach pora : porze, nora : norze. Znane są także oboczne samogłoski, jak choćby ę : ą w cytowanych wcześniej przykładach ręka : rączka, o : ó w noga : nóg, głowa : głów, ó : a w mówić : mawiać (niektóre z tych oboczności podpowiadają nam, jak poprawnie ortograficznie daną formę zapisać). Mamy w naszym języku również wymianę (oboczność) e : ø, np. lew : lwa, sweter : swetra itd.
Katarzyna Wyrwas
Poprawność komunikacyjna2011-10-22
Czy w zdaniu: Przekazywali wiedzę, uczyli szacunku do drugiego człowieka, pracy i miłości do ojczyzny jest błąd? Mam wątpliwość odnośnie zastosowania dwukrotnie przyimka do.
Nie, nie ma tu błędu. Krytykowane są konstrukcje (ale też nie zawsze), w których ten sam wyraz funkcyjny występuje na dwóch lub więcej stopniach podrzędności względem jednej konstrukcji (por. zawierające usterkę zadnia: Wiem, że twierdzisz, że to złe czy Powiedz, który sweter nosiła dziewczyna, która była w sklepie itp.).
Tutaj jednak przyimek do jest użyty dwa razy na tym samym stopniu podrzędności i donosi się do dwóch różnych wyrazów nadrzędnych. Taka sytuacja jest dozwolona, a sam konstrukcja, o której mowa w pytaniu – zdecydowanie poprawna.
Katarzyna Mazur
Odmiana2016-01-12
Jak mówimy: sweter czy swetr?
Poprawną formą mianownika i biernika liczby pojedynczej jest sweter, ponieważ pochodzi od ang. sweater. W formach kolejnych przypadków e zanika jak w wyrazach rodzimych, mamy więc sweter, ale: swetra, swetrowi, swetrem, swetrze, podobnie jak kotek, ale: kotka, kotkowi, kotkiem, kotku.