Najczęściej zadawane pytania (229) Ortografia (592) Interpunkcja (198) Wymowa (69) Znaczenie (264) Etymologia (306) Historia języka (26) Składnia (336) Słowotwórstwo (139) Odmiana (333) Frazeologia (133) Poprawność komunikacyjna (190) Nazwy własne (439) Wyrazy obce (90) Grzeczność językowa (41) Różne (164) Wszystkie tematy (3320)
w:
Uwaga! Można wybrać dział!
Odmiana2011-12-13
Czy poprawna jest forma żółknięć?
Tak, jest to poprawna forma dopełniacza liczby mnogiej rzeczownika żółknięcie.
Katarzyna Mazur
Odmiana2011-12-13
Czy w liczebnikach głównych można określić liczbę gramatyczną? Na przykład w kontekście: trzy porcje sałatki, pięć butelek soku.
Tak, liczebniki główne mają kategorię fleksyjną liczby, przy czym jest ona dla nich kategorią klasyfikującą – tzn. każdy liczebnik główny ma liczbę przypisaną, nie odmienia się przez nią. Liczebnik jeden ma liczbę pojedynczą, pozostałe mają liczbę mnogą.
Katarzyna Mazur
Odmiana2011-12-13
Mam pytanie: wyraz dwaj (dwaj studenci) to liczebnik czy przymiotnik? Od czego zależy użycie form dwaj, dwóch, dwu?
Wyraz dwaj to zdecydowanie liczebnik. Ta forma występuje tylko w kontekście rzeczowników męskoosobowych w mianowniku. Ale możemy też użyć w odniesieniu do mężczyzn obocznych form mianownika liczebnika dwa, tzn. dwóch oraz dwu, przy czym formy te będą rządziły dopełniaczem rzeczownika, z którym się łączą (por. dwóch mężczyzn, dwu mężczyzn, ale: dwaj mężczyźni – w tym ostatnim przykładzie rzeczownik jest w mianowniku).
W związku z tym zróżnicowaniem wymagań składniowych liczebnika dwa pojawiają się różne interpretacje części zdania w konstrukcjach z tym liczebnikiem (dotyczy to też liczebnika trzy oraz cztery). W niektórych podręcznikach do składni przyjmuje się, że w połączeniu dwaj mężczyźni mamy podmiot mężczyźni i przydawkę liczebną dwaj, bo sam rzeczownik może tu funkcjonować jako typowy podmiot mianownikowy; natomiast w konstrukcjach dwóch mężczyzn oraz dwu mężczyzn mielibyśmy do czynienia z rozbudowanym podmiotem dwóch mężczyzn i dwu mężczyzn.
Katarzyna Mazur
Odmiana2011-12-05
Kolega jest fanem gry Scrabble.Zaskoczył mnie odmianą czasownika wygryzać, np w zdaniu Dziecko wygryzłom dziurę w chlebie. Czy jest dopuszczalna forma wygryzłom? Kolega pokazał tę formę w słowniku, wydanie PWN, autor S. Dubisz r. 2008.
Tak, ta forma jest poprawna, choć rzadko używana. Osobnik rodzaju nijakiego może powiedzieć o sobie ja zrobiłom, ja myślałom, ja wygryzłom. Mamy tu końcówkę -m pierwszej osoby czasu przeszłego po typowym wykładniku rodzaju nijakiego -o-. Zresztą ten sam wykładnik rodzaju jest w 3. osobie, tylko że tam po nim mamy końcówkę zerową, np. dziecko wygryzło – bo: wygryzło- + zero morfologiczne.
Katarzyna Mazur
Odmiana2011-11-19
W jaki sposób odmienia się słowo salezjanie: salezjan czy salezjanów? A jeśli salezjanów, to dlaczego odmienia się inaczej niż Rosjan?
Zasady wyboru końcówki dopełniacza lm. dla rzeczowników męskich z formantem -anin są następujące:
1) końcówkę zerową mają nazwy mieszkańców zarówno miejscowości, jak i regionów, nazwy członków plemion, np. Rosjanin, Fenicjanin, Słowianin, szczecinianin, wrocławianin (wyjątki to np.: Afrykanin, Meksykanin, Amerykanin, Mohikanin); a także następujące rzeczowniki spoza tej grupy: poganin, chrześcijanin, mieszczanin, włościanin, niebianin;
2) końcówkę -ów mają pozostałe rzeczowniki na -anin, w tym nazwy członków zgromadzeń zakonnych, np. franciszkanin (bo: franciszkanów), salezjanin (bo: salezjanów).
Są też rzeczowniki, które mają końcówkę alternatywną: -ów lub zero morfologiczne. Należą do nich np. weganin (wegan i weganów) czy wegetarianin (wegetarian i wegetarianów), oratorianin (oratorian i oratorianów).
Zachęcam do lektury np. pozycji Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia. T. 1 (red. Grzegorczykowa, Laskowski, Wróbel) lub Morfologia współczesnego języka polskiego. Fleksja autorstwa Ałły Krawczuk.
Katarzyna Mazur
Odmiana2011-11-19
Czy poprawna jest forma chłopaki czy raczej chłopacy?
Obie formy są dobre jako mianownik lm. rzeczownika chłopak, przy czym chłopacy to forma neutralna, a chłopaki - tzw. forma deprecjatywna. Pierwsza wchodzi w związek zgody z czasownikami i przymiotnikami (i zaimkami przymiotnikowymi) w rodzaju męskoosobowym (np. Nasi dobrzy chłopacy pomogli staruszce), druga łączy się z tymi samymi częściami mowy w rodzaju niemęskoosobowym (por. Nasze dobre chłopaki pomogły staruszce).
Katarzyna Mazur
Odmiana2011-11-15
Czy sformułowanie prezentowanie lokalów jest poprawne? Czy do zaakceptowania jest tylko forma prezentowanie lokali?
Obie wersje są poprawne. Rzeczownik lokal każdorazowo ma w dopełniaczu lm. jedną z dwóch możliwych końcówek -i lub -ów, a zatem tworzy formy lokali bądź lokalów.
Katarzyna Mazur
Odmiana2011-11-06
Czy wyraz ryzyko występuje w formie liczby mnogiej, gdyż mam wątpliwości, czy poprawną formą będzie użycie w tekście zwrotu ...ustaleniu istniejących ryzyk...?
Wyraz ryzyko praktycznie nie występuje w polskich tekstach w liczbie mnogiej, ale można taką liczbę utworzyć i jeśli kontekst to uzasadnia – sensownie użyć. Mianownik lm. wyglądałby ryzyka, a dopełniacz – ryzyk. A zatem choć zacytowane w pytaniu zdanie brzmi może trochę niezbyt zręcznie, jest zbudowane poprawnie – zgodnie z zasadami polszczyzny.
Katarzyna Mazur
Odmiana2011-10-29
Piszę artykuły biologiczne i często spotykam się z tym, że danego wyrazu nie ma w słowniku polskim ani w wyrazach obcych. Takim wyrazem jest np. gamia (czyli zapłodnienie). Potrzebuje wiedzieć, jak odmienia się ten wyraz w celowniku, czy będą dwa ii czy jedno i.
Wyrazy obce kończące się w pisowni na -ia, które jest wymawiane jako [ja], mają w zapisie w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku podwojone i, czyli ii. Ponieważ gamia spełnia wymienione wyżej warunki (por. wym. [gamja]), będzie miała następującą postać przypadków D. = C. = Ms. gamii.
Katarzyna Mazur
Odmiana2011-10-22
Chciałabym spytać, na jakim etapie jest dyskusja w kwestii odmiany imienia Bruno (Brunona/ Bruna) - podobnie Iwo, Hugo. Znam zasady poprawnej polszczyzny, jednak życie codzienne wymusza uproszczenia, stąd krótsza wersja imienia pojawia się coraz częściej.
Słowniki nadal uznają za poprawne tylko formy Brunona, Brunonie, Brunonowie itd., ale oczywiście nie można wykluczyć, że krótsza forma odmiany zostanie kiedyś, jako wariantywna, zaakceptowana przez językoznawców.
Katarzyna Dybała
Odmiana2011-10-14
Czy prawidłowa forma od czasownika wlec to wloką się, a może wleką się?
Obie formy są dobre. Czasownik wlec ma zresztą formy oboczne nie tylko dla 3 os. lm. czasu teraźniejszego, ale także na przykład dla 1 os. lp. (wlokę lub wlekę) czy 1 os. lp. czasu przeszłego rodzaju męskiego (wlokłem lub wlekłem) i rodzaju żeńskiego (wlokłam lub wlekłam); 3 os. lp. czasu przeszłego (zob. wlókł lub wlekł i wlokła lub wlekła, wlokło lub wlekło).
Katarzyna Mazur
Odmiana2011-10-12
Proszę o podanie form przypadków wyrazu kwiat oraz kwiatek w l. pojedynczej.
Bardzo proszę:
M. kwiat, D. kwiatu, C. kwiatowi, B. kwiat, N. kwiatem, Ms. kwiecie, W. kwiecie
oraz:
M. kwiatek, D. kwiatka, C. kwiatkowi, B. kwiatek, N. kwiatkiem, Ms. kwiatku, W. kwiatku.
Katarzyna Mazur
Odmiana2011-10-04
Chciałabym zapytać o prawidłową odmianę przez przypadki słowa panel, a dokładnie o jego formę w dopełniaczu (chodzi o panel operatora w maszynie). Jestem tłumaczem i zazwyczaj odmieniam to słowo jako panelu, jak np. w konstrukcji kolor panelu, jednak ostatnio korektor poprawił mi tę formę na panela. Mam jednak pewne wątpliwości co do słuszności jego uwagi. Proszę zatem o opinię.
To Pani miała dobrą formę, korektor zaś się pomylił. Wzorzec odmiany rzeczownika panel jest następujący:
lp.: M. panel, D. panelu, C. panelowi, B. panel, N. panelem, Ms. panelu;
lm. M. panele, D. paneli, C. panelom, B. panele, N. panelami, Ms. panelach.
Katarzyna Mazur
Odmiana2011-09-28
Czy rzeczowniki typu Australia, Europa mają tylko liczbę pojedynczą?
Nie. Rzeczowniki te są co prawda najczęściej używane w liczbie pojedynczej, ale możemy w całkowicie regularny sposób utworzyć dla nich liczbę mnogą, np. te Australie, te Europy. Por. zresztą zupełnie sensowne zdania: Europa z czasów Napoleona i z końca XIX w. to dwa różne światy, dwie różne Europy; Australia pokazywana w telewizji znacznie odbiega od tej widzianej na żywo. Można powiedzieć, że te dwie Australie są zupełnie różne.
Omawiane rzeczowniki to tzw. formy singulare tantum, ale ich określenie jest trochę mylące. O ile bowiem formy plurale tantum zgodnie z tym, co komunikuje ich nazwa, mają jedynie formy liczby mnogiej i w ogóle nie tworzą liczby pojedynczej, o tyle formysingulare tantum występują nie tylko w liczbie pojedynczej (jak wynikałoby z nazwy), ale także w liczbie mnogiej, choć w tej drugiej można je spotkać w konkretnych tekstach niezmiernie rzadko.
Katarzyna Mazur
Odmiana2011-09-22
Sklep nazywa się Feniks. Które ze sformułowań jest poprawne: idę do Feniksa czy idę do Feniksu?
Dobrze będzie idę do Feniksa.
Katarzyna Mazur
Odmiana2011-09-21
Proszę o odpowiedź, która wersja jest poprawna: 1. skupisko śnieżyczek przebiśniegów; 2. skupisko śnieżyczki przebiśnieg, 3. skupisko śnieżyczek przebiśnieg.
W nazwach złożonych o charakterze zestawień, których człony wchodzą ze sobą w związek zgody, musimy odmienić je oba, a zatem poprawnie składniowo i semantycznie będzie skupisko śnieżyczek przebiśniegów.
Katarzyna Mazur
Odmiana2011-09-21
Mam nadzieję, że pomożecie:) Otóż od dłuższego czasu szukam informacji na temat słowa patrzałam. Używam tej formy chyba od zawsze i nigdy jakoś nie zwracałam na to uwagi, aż ktoś z innego województwa zaczął mnie poprawiać na patrzyłam. Nie chcę popełniać błędu, dlatego się tym zainteresowałam, ale zauważyłam, że zdania są bardzo podzielone. Gdzieś wyczytałam, że to się wzięło z gwary śląskiej. Ja własnie jestem ze Śląska dlatego może nikt wcześniej nie zwrócił na to uwagi tylko dopiero mieszkaniec Wrocławia:) Proszę mi powiedzieć czy słowo patrzałam jest dopuszczalne i czy faktycznie wynika ono z naszej śląskiej gwary.
Już rozwiewam wszelkie wątpliwości. Patrzałam to zupełnie poprawna w języku ogólnopolskim forma 1. osoby rodzaju żeńskiego w czasie przeszłym od czasownika patrzeć. Zaś patrzyłam ma takie same wartości kategorii fleksyjnych, ale jest utworzona od czasownika patrzy, również występującego w polszczyźnie ogólnej. Informacji na ten temat można poszukać np. w Słowniku gramatycznym języka polskiego (Saloni i in.) oraz w Nowym słowniku poprawnej polszczyzny M. Bańki.
Katarzyna Mazur
Odmiana2011-09-07
Ostatnio spotkałam się z nazwą: Regionalne Obserwatoria Terytorialne i skrótowcem ROT. W jaki sposób należy odmieniać ten skrótowiec? Czy jest określona reguła odmiany skrótowców pochodzących od nazw w liczbie mnogiej?
Skrótowiec ROT możemy pozostawić bez odmiany lub odmieniać jak rzeczownik męski nieżywotny (rodzaj skrótowca ustaliliśmy tu na podstawie wymowy) w następujący sposób: M. ROT, D. ROT-u, C. ROT-owi, B. ROT, N. ROT-em, Ms. Rocie – zwracam uwagę na formę miejscownika, pisaną bez dywizu i z tylko jednym wersalikiem.
Fakt, że podany skrótowiec został utworzony od nazwy własnej z głównym członem w liczbie mnogiej, ma częściowo wpływ na jego fleksję, ale przede wszystkim a składnię.
Otóż jeśli przyjmiemy, że rodzaj i liczba skrótowca są takie same, jak rodzaj i liczba nadrzędnego członu nazwy rozwiniętej, którą on zastępuje (tu: obserwatoria), wówczas musimy przyjąć, że skrótowiec ten ma tylko liczbę mnogą, a rodzaj niemęskoosobowy, ale jednocześnie jest nieodmienny. Poprawne zdania z tak zinterpretowanym skrótowcem ROT to np. ROT zorganizowały konferencję; Pracuję w polskich ROT; Zapraszamy do naszych ROT.
Można też każdemu skrótowcowi nadać liczbę i rodzaj na podstawie wymowy (jakie są wytyczne, pisaliśmy już w naszej poradni). Jeśli posłużymy się tą metodą, ROT będzie miał właśnie rodzaj męski nieżywotny i liczbę pojedynczą. Tak zinterpretowany ROT jest albo nieodmienny, albo przyjmuje końcówki jak rzeczowniki pospolite. Dobre zatem będą zdania: ROT zorganizował konferencję; Pracuję w polskim Rocie, ale też: Pracuję w polskim ROT, Zapraszamy do naszego ROT-u, ale i: Zapraszamy do naszego ROT.
Należy tylko pamiętać, aby w konkretnym tekście zawsze tak samo traktować dany skrótowiec, tzn. zawsze nadawać mu ten sam rodzaj i liczbę i albo (jeśli można) odmieniać go za każdym razem, albo nie odmieniać wcale.
Katarzyna Mazur
Odmiana2011-08-30
Chciałbym dowiedzieć się, czy istnieje oficjalnie w języku polskim słowo snus, a dokładniej czy została ustalona oficjalna odmiana przez przypadki. Słowo pochodzi z języka szwedzkiego, jest to nazwa szwedzkiej używki tytoniowej.
Najnowsze słowiki ortograficzne nie notują tego słowa, to jednak nie powód, by posługując się nim w języku polskim, nie odmieniać go. Snus będzie przyjmował następujące formy:
lp.: M. snus, D. snusa, C. snusowi, B. snusa, N. snusem, Ms. snusie;
lm.: M. snusy, D. snusów, C. snusom, B. snusy, N. snusami, Ms. snusach.
Katarzyna Mazur
Odmiana2011-08-30
Nie potrafię odnaleźć jednoznacznej odpowiedzi na moją kwestię – dotyczy ona odmiany czasownika wynikać, a konkretnie formy dla 3 osoby w czasie przeszłym: wynikła czy wyniknęła? Przykład: Niezgodność wynikła z błędu pisarskiego.
Akurat czasownik wynikać ma w czasie przeszłym w 3 os. lp. rodzaju żeńskiego tylko jedną formę – wynikała. Natomiast w przypadku czasownika wyniknąć w czasie przeszłym dla tych samych wartości liczby, osoby i rodzaju mamy dwie równoprawne formy – wynikła lub wyniknęła.
Katarzyna Mazur

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17