Najczęściej zadawane pytania (229) Ortografia (592) Interpunkcja (198) Wymowa (69) Znaczenie (264) Etymologia (306) Historia języka (26) Składnia (336) Słowotwórstwo (139) Odmiana (333) Frazeologia (133) Poprawność komunikacyjna (190) Nazwy własne (439) Wyrazy obce (90) Grzeczność językowa (41) Różne (164) Wszystkie tematy (3320)
w:
Uwaga! Można wybrać dział!
Odmiana2005-11-08
Jak należy poprawnie odmienić wyrazy sen i lew? Dziękuję.
MB. sen, D. snu, C. snowi, N. snem, Ms.W. śnie; MBW. sny, D. snów, C. snom, N. snami, Ms. snach.
M. lew, DB. lwa, C. lwu, N. lwem, Ms.W. lwie; M.B.W. lwy, D. lwów, C. lwom, N. lwami.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2005-11-04
Dlaczego sporo ludzi, skądinąd dość sprawnych językowo, mówi półtorej roku? Gdzie tkwi siła przyciągania tego błędu?
Liczebnik określający wartość 1,5 ma w języku polskim dwie formy rodzajowe: półtora w połączeniu z rzeczownikami męskimi i nijakimi (np. półtora chleba, roku, kilometra, jeziora) oraz półtorej w połączeniu z rzeczownikami żeńskimi (np. półtorej godziny, doby, filiżanki, tony). Dość powszechnym zjawiskiem w języku mówionym są uproszczenia, polegające na ujednolicaniu form - mówiący stosują więc bez zastanowienia tylko jedną formę niezależnie od rzeczownika, z którym się łączy. Nie wszyscy użytkownicy języka polskiego znają tę zasadę, według której rozróżnia się formy rodzajowe, stąd wybierają tę formę, która wydaje im się poprawniejsza, a półtorej jako forma dłuższa o jedną głoskę sprawia być może wrażenie bardziej „eleganckiej”. Innym powodem występowania tego częstego błędu może być fakt, że liczebnik półtora (pochodzący od dawniejszego pół wtora) jest w mianowniku zakończony na -a, tak jak np. wiele rzeczowników żeńskich, prawdopodobnie więc część osób uznaje, że półtora odmienia się wyłącznie w rodzaju żeńskim i używa jedynie formy półtorej. Niektórzy mówią także np. !półtora godziny zamiast półtorej godziny, nieskutecznie asekurując się w ten sposób przed popełnieniem błędu. Trzeba na koniec dodać, że obydwie formy półtora / półtorej są obecnie zleksykalizowane i nieodmienne – tzn. we wszystkich kontekstach zdaniowych mają tę samą postać.
Mirosława Siuciak i Katarzyna Wyrwas
Odmiana2005-10-31
Jak napisać szłem czy szedłem, lubiałem czy lubiłem? Czy są jakieś strony WWW na których jest słownik poprawnej polszczyzny?
Poprawne formy to lubiłem i szedłem. Słownika poprawnej polszczyzny jeszcze niestety w internecie nie ma. Pozostają poradnie językowe i ich archiwa, do których linki podajemy na naszej stronie.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2005-10-27
Jak brzmi odmiana czasownika wziąć przez czas teraźniejszy, przeszły, przyszły w liczbie pojedynczej i mnogiej?
Wziąć to czasownik dokonany, a zatem odmieniamy go w czasie przeszłym i przyszłym prostym (nazywanym też nieprzeszłym): czas przeszły l.p. 1. wziąłem, wzięłam, 2. wziąłeś, wzięłaś, 3. wziął, wzięła, wzięło; l.mn. 1. wzięliśmy, wzięłyśmy, 2. wzięliście, wzięłyście, 3. wzięli, wzięły; czas przyszły prosty l.p. 1. wezmę, 2. weźmiesz, 3. weźmie; l.mn. 1. weźmiemy, 2. weźmiecie, 3. wezmą.
Katarzyna Sujkowska-Sobisz
Odmiana2005-10-25
Czy owoce krzewu winorośli to na pewno (te) winogrona, a nie (to) winogrono ani (ten) winogron?
Na temat tych owoców już się wypowiadaliśmy, ale powtórzę: o jednym owocu krzewu winorośli możemy powiedzieć (to) winogrono, większa ilość tych owoców to ((te) winogrona. Forma winogron to dopełniacz liczby mnogiej, a określenie owoców !(ten) winogron jest niepoprawne.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2005-10-18
Jak brzmi celownik liczby pojedynczej wyrazu pióro?
Pióru.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2005-10-18
Która z form jest poprawna: przyłączać czy przyłanczać?
Poprawna forma to oczywiści przyłączać. W niepoprawnym !przyłanczać widać wpływ takiej właśnie wszechobecnej wymowy tego czasownika.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2005-09-27
Dzień dobry mam pytanie: jak będzie wyglądać 3 os. l. poj. od wyrazu ssać?
On / ona / ono ssie, podobnie jak w przysłowiu: Pokorne cielę dwie matki ssie. Inne formy tego czasownika to (ja) ssę, (ty) ssiesz, (my) ssiemy, (wy) ssiecie, (oni) ssą, rozkaźnik – ssij.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2005-09-22
Jak brzmi liczba mnoga od słów Pani sędzia?
Sędzia jako ‘kobieta zajmująca się sądzeniem’ ma następującą odmianę: l. p. M. pani sędzia, D. pani sędzi, C. pani sędzi, B. panią sędzię, N. panią sędzią, Ms. pani sędzi, W. pani sędzio; lm. M. panie sędzie, D. pań sędzi, C. paniom sędziom, B. panie sędzie, N. paniami sędziami, Ms. paniach sędziach (por. np. Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego, któr podaje także przykład: Obie sędzie prowadziły dziś sprawy rozwodowe).
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2005-09-22
Witam! Czy znaleziona przeze mnie w podręczniku odmiana liczebnika zbiorowego w związku z rzeczownikiem jest poprawna? Oto ona: C. pięciorgu kurczętom czy też: pięciorgu kurcząt? N. pięciorgiem kurczętami czy: pięciorgiem kurcząt? Ms. pięciorgu kurczętach czy: pięciorgu kurcząt? Dziękuję za odpowiedź.
W przypadku liczebników zbiorowych poprawna jest odmiana: M. pięcioro kurcząt, D. pięciorga kurcząt, C. pięciorgu kurczętom, B. pięcioro kurcząt, N. pięciorgiem kurcząt, Ms. pięciorgu kurczętach. Inaczej łączą się z rzeczownikami liczebniki główne - tutaj występuje związek zgody, a więc rzeczownik ma swoją formę przypadkową i nie jest uzależniony od liczebnika (z wyjątkiem mianownika i biernika, gdzie rzeczownik ma formę D. lm.), np. M. pięć kur, D. pięciu kur, C. pięciu kurom, B. pięć kur, N. pięcioma kurami, Ms. pięciu kurach.
Mirosława Siuciak
Odmiana2005-09-21
Dzień dobry, mam pytanie: czy są rzeczowniki oparte na innym temacie?
Tak, istnieje pewna ilość form supletywnych, czyli form odmiany wyrazów opartych na różnych tematach fleksyjnych. Można wymienić w tej grupie kilka rzeczowników, np. rok – lata, człowiek – ludzie. Istnieją także supletywne formy czasowników (np. być – jest – są, idę – szedł), przymiotników (np. dobry – lepszy, zły – gorszy, duży – większy), zaimków (np. ja – mnie).
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2005-06-27
Kasza nazywa się manna, ale czy nie ma kaszy manny czy kaszy mannej?
Manna jest rzeczownikiem i odmienia się według deklinacji żeńskiej (podobnie jak imię Anna). O mannie tak pisał Prof. Jan Miodek w artykule w „Wiedzy i Życiu” nr 9/1997: „(...) coraz więcej osób odbiera połączenie kasza manna tak, jakby to był związek rzeczownika z przymiotnikiem typu kasza jęczmienna lub kasza gryczana (...)”.
Tymczasem poprawne formy to D. kaszy manny, C. kaszy mannie, B. kaszę mannę, N. kaszą manną, Ms. (o) kaszy mannie.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2005-06-03
Dzień dobry! Piszę pracę licencjacką o tomie Krzyże i miecze. Mam problem z odmianą nazwy zbioru w dopełniaczu. Czy będzie to Krzyży i mieczy (tak jak w wypadku ulicy Trzech Krzyży), czy też będzie to brzmiało Krzyżów i mieczów? Dziękuję z góry za pomoc. Pozdrawiam
W dopełniaczu tytuł ten przybiera formę Krzyży i mieczy. Końcówka -ów jest starsza, już archaiczna, rzadko używana.
Aldona Skudrzyk
Odmiana2005-05-20
Oczekuję dwieście dwudziestej pierwszej kobiety. Interesuję się dwieście dwudziestym pierwszym niemowlęciem. Interesuję się dwieście dwudziestym drugim niemowlęciem. W sali było dwudziestu dwóch żołnierzy. W sali były dwadzieścia dwie kobiety. Widzę dwieście pierwszego żołnierza.
Mam pytanie: czy te liczebniki są prawidłowo odmienione?
Wszystkie formy są poprawne.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2005-05-20
Pracuję w firmie, która zajmuje się pisaniem i tłumaczeniem programów komputerowych. Czasami, podczas tłumaczeń, pojawiają się pewne wątpliwości dotyczące poprawności pewnych sformułowań. Tak jest i tym razem. Czy poprawne jest zdanie: Baza danych nie może zostać otworzona? Pozdrawiam.
Częściej używa się imiesłowu przymiotnikowego biernego otwarta, ale otworzona jest również formą poprawną. Ponieważ jest znacznie rzadziej spotykana, może wydawać się nieco dziwna. Ja sama w tym kontekście użyłabym jednak formy otwarta.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2005-05-18
Czy można użyć słów ego i legion w liczbie mnogiej?
Rzeczownik ego nie tworzy w polszczyźnie form liczby mnogiej, jest wyrazem nieodmiennym (por. choćby Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. S. Dubisza), nie ma natomiast przeszkód, aby używać form pluralnych, takich jak legiony, legionów.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2005-05-16
Która forma jest poprawna: czterema czy czteroma?
Poprawna jest forma czterema, podobnie jak trzema. Współwystępowanie dwóch końcówek narzędnika dotyczy tylko liczebnika dwa, gdzie jednak zastosowanie końcówki -ema lub -oma jest uzależnione od rodzaju określanego rzeczownika, a więc: dwiema dziewczynami, dwiema różami (dwiema - tylko w rodzaju żeńskim), ale - dwoma chłopcami, dwoma samochodami i dwoma oknami.
Mirosława Siuciak
Odmiana2005-04-27
Jak się mówi: pomóc czy pomóż?
Bezokolicznik brzmi pomóc, np. Mogę wam pomóc.
Tryb rozkazujący (2. os. lp.) to pomóż, np. Pomóż nam.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2005-03-23
Witam serdecznie, proszę o odpowiedź na pytanie, czy można stopniować przymiotnik płaski. Z góry dziękuję. Kamila B.
Płaski można stopniować wyłącznie w sposób opisowy, analityczny, tzn. bardziej płaski, najbardziej płaski.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2005-03-23
Czy mam rację, iż niepoprawne i niedopuszczalne jest tworzenie trybu rozkazującego od czasownika móc? Czy móc należy do czasowników defektywnych?
Czasownik móc nie tworzy form trybu rozkazującego, podobnie jak czasowniki typu musieć, potrafić, trzeba, należy itp. Jest to ciąg czasowników tzw. modalnych, których znaczenia wskazują na nastawienie nadawcy komunikatu do artykułowanej wypowiedzi lub pisanego tekstu. Istotnie, jedne mniej, inne daleko bardziej mają defektywny paradygmat fleksyjny. Regularnie natomiast po nich w ciągu zdaniowym występują czasowniki właściwe w bezokoliczniku: trzeba wyprać, należy się wyspać, potrafię skoczyć.
Iwona Loewe

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17