| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2016-05-19 |
| Proszę o pomoc w odmianie nazwiska Maziec. Jak brzmi poprawna odmiana rodzaju męskiego i żeńskiego liczby pojedynczej oraz liczby mnogiej? | |
| Jeśli nazwisko takie nosi kobieta, pozostaje nieodmienne: Maria Maziec, Marii Maziec, Marię Maziec itd. Jeśli nosi je mężczyzna, to odmienia się je wedle wzorca męskiego (podobnie do nazwy pospolitej marzec): Jan Maziec, Jana Maźca, Jakowi Maźcowi, Janem Maźcem, Janie Maźcu. Nazwisko pary powinno brzmieć Maźcowie, a formy odmiany w liczbie mnogiej to: Maźców, Maźcom Maźcami, Maźcach. |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2016-03-23 |
| Szanowni Państwo, bardzo byłabym uszczęśliwiona, gdyby odpowiedzieli mi Państwo na pytanie, czy imię męskie Kosma w celowniku będzie mieć formę Kosmie czy Kośmie? I jeżeli poprawna jest w pisowni wersja pierwsza, to czy wymowa wtedy też jest przez s, a nie ś? |
|
| Pytanie dotyczy po pierwsze imienia obcego, pochodzącego od greckiego imienia Kosmas, a po drugie imienia, które w dodatku na gruncie polskim jest nadal dość rzadkie: Jan Grzenia w „Słowiku imion” wydanym w 2004 roku podawał, że nosi je zaledwie 267 Polaków. Te dwa fakty mają pewien wpływ na to, jak imię wymawiamy. We wspomnianym słowniku podano zakończenia form odmiany, wśród których w celowniku i miejscowniku widnieje ~mie, co wskazuje, że w odmianie nie występuje wymiana s : ś (Kosma – Kosmie, wymawiane z s), a to nie dziwi w zapożyczeniach. Imię jest rzadkie, więc trudno ocenić, jak je potraktuje nasze społeczeństwo, lecz być może oboczność s : ś pojawi się lub już się pojawiła, skoro Pani pyta. Świadczyłoby to o przyswajaniu obcej nazwy własnej, oswajaniu jej, spolszczaniu, a byłoby to przyswajanie ponowne, bo – jak pisze Jan Grzenia – interesujące Panią imię było znane w średniowiecznej polszczyźnie w spolszczonych formach Koźma i Kuźma. Myślę, że forma Kośmie (lub z ś tylko w wymowie) nie będzie potępiana, oboczność taka byłaby analogiczna do tych występujących w formach pasmo – paśmie, pismo – piśmie, a także pojawiających się w wymowie, choć nieujętych w pisowni: [romantyźmie], [buddyźmie] itp. |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2016-03-22 |
| Szanowni Państwo, moja szkoła współpracuje ze szkołą w miejscowości Równe na Ukrainie. Stąd pytanie: ze szkołą w Równym czy w Równem? | |
| Nazwa tego miasta jest podobna do polskiego Zakopane, które odmienia się Zakopanego, Zakopanem, a zatem i ukraińskie miasto przyjmować będzie te same końcówki: Równe, Równego, Równem. Nazwę tę odnotowuje „Wielki słownik ortograficzny języka polskiego” pod red. Edwarda Polańskiego: http://sjp.pwn.pl/so/Rowne;4506744.html. |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2016-03-15 |
| Szanowni Państwo, prosiłabym o pomoc w kwestii odmiany nazwy miejscowości Żółte (wieś położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie drawskim). Nie dotarłam do informacji, która określiłaby, czy nazwa ta występuje w liczbie pojedynczej w rodzaju nijakim, czy może jest to forma plurale tantum, a od tego zależałaby odmiana. Czy jesteśmy zatem w Żółtem czy w Żółtych? Coś pochodzi z Żółtego czy z Żółtych? Serdecznie pozdrawiam. |
|
| Nazwa tej wsi jest odnotowana w „Urzędowym wykazie nazw miejscowości” (dostępnym także w wersji elektronicznej na stronie: http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/urzedowy_wykaz_nazw_miejscowosci_2013.pdf). Żółte jest formą liczby mnogiej z odmianą: M. Żółte, D. Żółtych, C. Żółtym, B. Żółte, N. Żółtymi, Ms. Żółtych. W wykazie podano również formę przymiotnika od nazwy wsi, który brzmi żółcki. |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2016-03-13 |
| W poradni językowej znajduje się już kilka pomocnych wskazówek dotyczących nazwisk. Ja jednak mam problem z nazwiskami, których nie potrafię zakwalifikować do żadnej kategorii, więc nie potrafię ich odmienić. Co więcej, nawet nie wiem, czy powinnam je odmieniać. Te nazwiska to Ben-Ze’ev i Goussinsky. | |
| O tym, jak w polszczyźnie odmienia się nazwisko, decyduje jego zakończenie w wymowie. Nazwiska, które kończą się w wymowie na spółgłoskę – jak Ben-Ze’ev, odmieniają się według deklinacji męskiej, czyli: Ben-Ze’eva, Ben-Ze’evowi, Ben-Ze’evem, Ben-Ze’evie. Jeśli nazwisko takie nosi kobieta, nie podlega ono odmianie (podobnie jak polskie Maria Nowak, Marii Nowak itd.). Z nazwiskami zakończonymi na -ski na gruncie polskim problemów nie miewany, wahamy się jednak, gdy – jak to wskazane w pytaniu – są noszone przez obcokrajowców, przez co wygłosowe -i jest oddane przez literę y, jak np. w formach Dobrovský, Chomsky, Kandinsky, Radetzky, Komenský. Jeśli tego typu nazwisko nosi mężczyzna, istnieją dwa sposoby odmiany: albo w przypadkach zależnych zachowujemy zapis zgodny z polską tradycją (Dobrovskiego, Chomskiego, Kandinskiego, Radetzkiego, Komenskiego, Goussinskiego, albo pozostawiamy w odmianie pełną formę graficzną nazwiska, a końcówki dopisujemy po apostrofie w dopełniaczu, celowniku i bierniku, np. DB. Chomsky’ego, Kandinsky’ego, Goussinsky’ego, C. Chomsky’emu, Kandinsky’emu, Goussinsky’emu. W narzędniku i miejscowniku stosujemy zapis zgodny z wymową: Chomskim, Kandinskim, Goussinskim. Nazwiska zakończone na -y noszone przez kobiety pozostają w nieodmienionej formie. |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2016-03-11 |
| Uprzejmie proszę o pomoc w odmianie przez przypadki nazwiska męskiego Poskier. | |
| Nazwisko ma formę, która może skłaniać do odmiany z pominięciem e, lecz ten sposób odradzałabym. Wprawdzie zaleca się, aby zachowywać naturalną wymianę e do zera dźwięku, ale dotyczyłoby to raczej form rodzimych, równych wyrazom pospolitym, a co więcej – znanych, takich jak Kwiecień – Kwietnia (nie: !Kwiecienia), Dudek – Dudka (nie: !Dudeka). Nazwisko, które w mianowniku brzmi Poskier, najlepiej odmienić tak, by jak najmniej zniekształcić jego podstawową formę: Poskiera, Poskierowi, Poskierem, Poskierze. Mamy w polszczyźnie podobne wyrazy odmieniające się bez oboczności, które mogą posłużyć za wzór: męskoosobowe bankier – bankiera, klakier – klakiera, męskorzeczowe likier – likieru, lakier – lakieru. |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2016-02-23 |
| Piszę w imieniu Polskiej Agencji Prasowej z prośbą o rozstrzygnięcie, w jaki sposób odmieniać nazwę węgierskiej miejscowości Paks (wymowa: paksz). Z Katedry Hungarystyki UW dostaliśmy odpowiedź, że w miejscowości Paks lub w Paksu. W Internecie natomiast można znaleźć opinię prof. Mariana Bugajskiego z Uniwersytetu Zielonogórskiego, że w Paksie. Kto ma rację? |
|
| Odmiana zależy od tego, czy mamy oprzeć odmianę na wymowie, czy pisowni. Jeśli na wymowie, to w Pakszu, jeśli na pisowni – w Paksie. Należy wziąć pod uwagę fakt, że ta nazwa chyba nigdy nie była polszczona. Z tego powodu za lepszą uważam formę w Paksu (z wymową [w pakszu]). Jan Grzenia |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2016-02-22 |
| Jak należy wymawiać nazwisko (pochodzące z niemieckiego) Busse? Podobnie jak Barosso, czyli [barozo] (analogicznie: buze), czy też jako [busse]? Jak odmieniamy nazwisko Busse? W liczbie pojedynczej jako nieodmienne? Podobnie w liczbie mnogiej, ale z dopuszczeniem formy: Bussowie zaprosili nas na obiad. Idziemy do Bussów? |
|
| Podwójne s w języku niemieckim wymawia się jak polskie pojedyncze s, czyli nazwisko Busse należy wymawiać [buse]. Aleksandra Cichoń Skoro zatem nazwisko wymawia się [buse], odmieniać je powinniśmy jak inne zakończone na -e, czyli np. Goethe, Kolbe, Rilke, Linde, Dante, Bramante, Wende, Paszke, Janke itp., czyli jak przymiotniki w rodzaju nijakim, np. Goethe, Goethego, Goethemu, Goethem (zob. hasło w „Wielkim słowniku ortograficznym” pod red. E. Polańskiego: http://sjp.pwn.pl/so/Goethe;4437875.html); Dante, Dantego, Dantemu, Dantem (zob. http://sjp.pwn.pl/so/Dante;4423943.html ), a zatem także Busse, Bussego, Bussemu, Bussem, a w liczbie mnogiej Bussowie, Bussów, Bussom, Bussami, Bussach. Reguła 253 zasad pisowni polskiej opisuje właśnie takie przypadki: http://sjp.pwn.pl/zasady/253-Nazwiska-zakonczone-na-e-i;629629.html. Warto zawrócić uwagę na to, że nazwiska obce tego typu – zwłaszcza mniej znane – bywają niechętnie odmieniane nawet w liczbie pojedynczej (przykładami mogą być nazwiska Kolbe, Moltke), dlatego z uwagi na ten zwyczaj językowy dopuszcza się użycie formy nieodmienionej wraz z odmienionym imieniem. W artykule Nazwiska w „Nowym słowniku poprawnej polszczyzny PWN” pod red. A. Markowskiego jest również fragment odnoszący się do nazwisk o odmianie przymiotnikowej: „Współcześnie coraz powszechniejszy jest zwyczaj pozostawiania w liczbie mnogiej obcych nazwisk opisywanego typu bez odmiany. Dotyczy to sytuacji, gdy stojący przy nazwisku rzeczownik pospolity jednoznacznie wskazuje na to, że nazwisko odnosi się do większej liczby osób. Z uwagi na praktykę językową w tym zakresie należy ten zwyczaj usankcjonować […]”. Dlatego też wersja bez odmiany w liczbie mnogiej nie jest potępiana. |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2016-01-17 |
| Jaki rodzaj ma miasto Supraśl? | |
| Nazwa tego miasta jest rodzaju męskiego (można to wywnioskować choćby z artykułu hasłowego w „Wielkim słowniku ortograficznym PWN” pod red. E. Polańskiego: http://sjp.pwn.pl/szukaj/Supra%C5%9Bl.html). Odmienia się jak rzeczowniki miękkotematowe: D. Supraśla, C. Supraślowi, B. Supraśl, N. Supraślem, Ms. Supraślu. Nazwa ta jest odnotowana w „Urzędowym wykazie nazw miejscowości” (dostępnym także w wersji elektronicznej na stronie: http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/urzedowy_wykaz_nazw_miejscowosci_2013.pdf). Nazwa rzeki Supraśl jest z kolei rodzaju żeńskiego i odmienia się jak rzeczowniki żeńskie: ta Supraśl, tej Supraśli, tę Supraśl, tą Supraślą, tej Supraśli. Podobieństwo obu nazw jest przyczyną wątpliwości i pomyłek. Warto wiedzieć, że od nazwy miasta i nazwy rzeki tworzy się taki sam przymiotnik: supraski. |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-12-23 |
| Jak będzie wyglądała odmiana imienia Aberforth? Czy poprawnie będzie jeśli napiszę o Aberforthcie? Spotkałam się też z wersją Aberforth’dzie. Która jest poprawna? | |
| Sposób odmiany i zapisu odmienionych form zależy czasem od sposobu wymowy słowa. Imię Dumbledore’a, czarodzieja z cyklu powieści o Harrym Potterze, powinno być wymawiane z charakterystycznym, anglosaskim [th] na końcu (zob. http://www.hearnames.com/pronunciations/harry-potter-characters/aberforth-dumbledore), lecz – co można wywnioskować z podobnych przykładów, jak choćby Smith (zob. http://dictionary.cambridge.org/pronunciation/english/smith) – nawet w wersji anglosaskiej wymawiane jest dwojako. Stan ten oddają również nasze rodzime zasady pisowni (http://sjp.pwn.pl/szukaj/smith.html), ponieważ zapis miejscownika nazwiska Smith może przyjąć formę Smicie (jeśli przyjmiemy uproszczoną wymowę [smit]) albo Smisie (jeśli przyjmiemy uproszczoną wymowę [smis]). Wspomniana zasada pisowni (http://sjp.pwn.pl/zasady/245-Jesli-w-ktoryms-przypadku-gramatycznym-brzmienie-gloski;629620 mówi, że jeśli w którymś przypadku gramatycznym brzmienie głoski kończącej temat nazwiska (lecz również imienia) obcego jest w języku polskim inne niż w języku oryginalnym, wówczas zakończenie tego nazwiska piszemy zgodnie z pisownią polską. W regule podane jest m.in. nazwisko Smith, a także formy Joyce – o Joysie, Barthes – o Barcie, Remarque – Remarkiem. Pora wrócić do naszego imienia. Myślę, że skoro wymowa imienia Aberforth to [aberfort] lub – co na gruncie polskim jest chyba mniej prawdopodobne – [aberfors], forma miejscownika powinna mieć zapis o Aberforcie, gdyż wymawiane [t] wymienia się zgodnie z polską fonetyką na [ć] (może też Aberforsie przy drugim wariancie wymowy). Wersja Aberforth’dzie jest zdecydowanie niepoprawna z trzech powodów. Po pierwsze: przy odmianie tego imienia nie jest potrzebny apostrof (inaczej niż w wypadku wyrazów z końcowym e niemym, jak de Gaulle – de Gaulle’a, George – George’a, Mike – Mike’a, pendrive – pandrive’a itp.). Po drugie: tematyczne th wymawiane jak [t] (lub [s]) w miejscowniku wymienia się na ortograficzne ci (lub si), co pokazałam wyżej. Po trzecie: czym miałby być w takim razie element dzie umieszczony po apostrofie? Rodzajem „drugiej” końcówki odmiany? W polszczyźnie w każdej odmiennej formie występuje tylko jedna końcówka fleksyjna. |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-12-17 |
| Chciałbym prosić o pomoc w rozwiązaniu odwiecznego sporu językowego w mojej redakcji. Chodzi o stwierdzenie, która forma jest poprawna: na Słowenii czy w Słowenii? Czy istnieje jakaś ogólna reguła dotycząca tych form także w wypadku innych państw, jak np. Ukraina, Słowacja itp.? | |
| Zasadą jest tu jedynie zwyczaj językowy. Zwyczajowo nazwy, takie jak Litwa, Łotwa, Białoruś, Słowacja, Węgry, w polszczyźnie łączą się w bierniku i miejscowniku z przyimkiem na. Mówimy (w bierniku), że jedziemy na Ukrainę, na Litwę, na Łotwę, na Białoruś, na Słowację, na Węgry, mówimy także (w miejscowniku), że jesteśmy na Ukrainie, na Litwie, na Łotwie, na Białorusi, na Słowacji, na Węgrzech. Słowenia nie zalicza się do tej grupy, mówimy więc: mieszkać w Słowenii, jechać do Słowenii. |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-11-22 |
| Dzień dobry, moje pytanie dotyczy odmiany nazwiska Żołądź. Jeśli mamy do czynienia z mężczyzną o tym nazwisku, jak powinna brzmieć forma narzędnika? | |
| Na temat nazwisk, które brzmią tak samo jak nazwy pospolite, wypowiada się m.in. „Słownik poprawnej polszczyzny” PWN. Poprawne są dwa sposoby odmiany. Nazwiska takie (także Jastrząb, Gołąb, Jarząb) można odmieniać albo z zachowaniem samogłoski -ą- w temacie rzeczownika, albo z wymianą ą na ę jak wyrazy pospolite. Zgodnie z tą regułą poprawne są dwie formy w narzędniku liczby pojedynczej, por. z panem Żołądziem oraz z panem Żołędziem. Osoby, które noszą takie nazwisko, preferują pierwszy wzorzec odmiany, uznawany za bardziej staranny, ponieważ odmiana nazwiska odróżnia się wtedy od odmiany nazwy pospolitej. Poniżej podaję pełną odmianę nazwiska: M. Żołądź D. Żołądzia // Żołędzia C. Żołądziowi // Żołędziowi B. Żołądzia // Żołędzia N. Żołądziem // Żołędziem Ms. Żołądziu // Żołędziu Patrycja Matyśniak |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-11-14 |
| Szanowni Państwo, mieszkam w miejscowości o nazwie Wysokie Mazowieckie. Od pewnego czasu wydawana jest gazeta miejska o tytule „Halo Mazowieck”. Odezwały się głosy, że Mazowieck to nazwa obraźliwa, czego źródło tkwi jeszcze w okresie zaborów. Podobno w ten sposób dyskredytowano nasza miejscowość. Czy jednak nie jest przesadą zarzucanie błędu językowego poprzez użycie nazwy Mazowieck? Jestem od urodzenia związana z tym miastem i w codziennej komunikacji niejednokrotnie słyszę jadę do Mazowiecka, jestem z Mazowiecka, bo mieszkańcy przywykli do tej nazwy i ją akceptują. Czekając na wyjaśnienie, serdecznie pozdrawiam. |
|
| Faktem jest, że miasto nosi oficjalną nazwę Wysokie Mazowieckie, odnotowaną także w „Urzędowym wykazie nazw miejscowości” (dostępnym także w wersji elektronicznej na stronie: http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/urzedowy_wykaz_nazw_miejscowosci_2013.pdf). Prześledziłam historię tej nazwy w dostępnych słownikach onomastycznych (zob. M. Malec „Słownik etymologiczny nazw geograficznych Polski”. Warszawa 2003, K. Rymut, S. Rospond „Słownik etymologiczny miast i gmin PRL”. Wrocław 1984). Nazwa osady po raz pierwszy wymieniona jest w XIII wieku w postaci Vysoke, w XV wieku już w formie Wysokie. Jak widać, nazwa ma charakter topograficzny, czyli nawiązuje do pogórkowatości terenu: ‘wysokie miejsce, osiedle’, a dzięki przyjętej formie ma odmianę przymiotnikową: Wysokie, Wysokiego, Wysokiemu, Wysokiem. Aby odróżnić miasto od licznych wsi o podobnych nazwach, dodano w XIX wieku człon Mazowieckie. Jak podaje Kazimierz Rymut („Nazwy miast Polski”. Wrocław 1980), nazwę Mazowieck wprowadzono sztucznie w 1866 roku. Uczony odnotowuje, że forma się nie przyjęła, ale lokalne zwyczaje zdają się temu przeczyć. Jeśli faktycznie (a takimi danymi nie dysponuję) nazwę Mazowieck wprowadzili zaborcy i była kojarzona jako dyskryminująca, ośmieszająca, naturalne jest, że obywatele pamiętający o tym będą się do nazwy gazety odnosić nieprzychylnie, wrogo, a jako dodatkowy argument lokalni patrioci wykorzystają fakt nieoficjalności tej formy. Trudna jest dyskusja, gdy rozgrywa się między uczuciami do małej ojczyzny a działaniami nazwotwórczymi wydawców gazety, którzy tłumaczą przecież swój wybór tytułowej formy zwyczajem lokalnym, o którym wspomina Pani w pytaniu. Im idzie pewnie o podkreślenie tego, co lokalne, unikalne, codzienne i co miałoby jednoczyć mieszkańców w duchu swojskości – myślę, że tego za błąd (językowy) uznać nie można. Gdyby ktoś niepoprawnie odmieniał nazwę Wysokie Mazowieckie, używając np. formy !w Wysokim Mazowieckim, błąd fleksyjny byłby ewidentny. Przypomnę przy okazji, że formy odmiany brzmią: Wysokie Mazowieckie, Wysokiego Mazowieckiego, Wysokiemu Mazowieckiemu, Wysokiem Mazowieckiem. Przymiotnik od tej nazwy ma formę wysokomazowiecki i zgodnie z zasadami pisowni polskiej powinien być pisany małą literą. Nazwy mieszkańców Wysokiego Mazowieckiego to wysoczanin i wysoczanka. |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-11-14 |
| Szanowni Państwo! Od kilku lat mieszkam na pograniczu Mazowsza i Podlasia. W rejonie tym miejscowości są przeważnie dwuczłonowe pisane z myślnikiem. Mam ogromny problem z odmianą tych miejscowości, a głównie z dopełniaczem i narzędnikiem. Są to np.: Drewnowo-Dmoszki, Złotki-Przeczki, Złotki-Stara Wieś, Boguty-Milczki, Drewnowo-Gołyń, Zawisty-Dworaki, Zawisty-Wity, Boguty-Pianki, Kutyłowo-Skupie. Czy jadę do Drewnowa-Dmoszek, a może do Drewnowa-Dmoszków? Bardzo dziękuję za odpowiedź. |
|
| Wszystkie te nazwy są odnotowane w „Urzędowym wykazie nazw miejscowości” (dostępnym także w wersji elektronicznej na stronie: http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/urzedowy_wykaz_nazw_miejscowosci_2013.pdf). Powiemy zatem (w dopełniaczu): jadę do Drewnowa-Dmoszek, Drewnowa-Gołynia, Złotek-Przeczek, Złotek-Starej Wsi, Bogut-Milczek, Bogut-Pianek, Zawist-Dworaków, Zawist-Wit, Kutyłowa-Skupi (dopełniacze podaje wspomniany wyraz); a także (w narzędniku) współpracujemy z Drewnowem-Dmoszkami, Drewnowem-Gołyniem, Złotkami-Przeczkami, Złotkami-Starą Wsią, Bogutami-Milczkami, Bogutami-Piankami, Zawistami-Dworakami, Zawistami-Witami, Kutyłową-Skupią. |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-11-11 |
| Która z dwóch forma tytułu jest poprawna: don Kichot, don kiszot czy don kihot? | |
| Bohater powieści Miguela de Cervantesa w „Wielkim słowniku ortograficznym języka polskiego PWN” pod red. E. Polańskiego jest odnotowany w dwóch formach: Don Kichot i Donkiszot (http://sjp.pwn.pl/so/Don-Kichot;4426774.html). W pytaniu stosuje Pan również zapis małą literą, więc na wszelki wypadek dodam, że słownik powyższy podaje również formę donkiszot w znaczeniu ‘marzyciel’ (zob. http://sjp.pwn.pl/so/donkiszot;4426776.html), która nie jest już nazwą własną, lecz eponimem od niej pochodzącym, pisanym małą literą podobnie jak judasz (zdrajca), romeo (zalotnik), donżuan (uwodziciel), adonis (urodziwy młodzieniec), nestor (człowiek najstarszy wiekiem w jakiejś grupie), narcyz (człowiek zakochany w sobie), otello (chorobliwie zazdrosny mąż) itp. Wyrazy takie zbiera m.in. „Słownik eponimów, czyli wyrazów odimiennych” Władysława Kopalińskiego. |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-11-08 |
| W jaki sposób poprawnie odmieniać nazwy drużyn? W przypadku „standardowych” nazw nie budzi to wątpliwości (odmiana nazwy, miasto pozostaje w mianowniku), ale już różne wersje powstają w przypadku drużyn z nazwą składającą się jedynie z akronimu: FC Barcelona, AS Roma etc. Często odmianie ulega nazwa miasta, czasem traktowana jest jak w przypadku standardowych nazw – pozostaje nieodmienna. Czy odmieniamy w tym przypadku miasto przez przypadki czy zostawiamy w mianowniku? I jak traktować podobne nazwy, przy czym odwrotnie pisane (Sevilla FC, Valencia CF)? Np. w nazwie Manchester United odmienia się miasto, czy w tym przypadku podobnie? Co w nazwach klubów determinuję odmienność tychże? | |
| Nazwy klubów to nazwy własne, często – jak widać w Pana przykładach – składające się z nazwy miasta, która jest na gruncie polskim odmienna. Zgodnie ze zwyczajem językowym w nazwach FC Barcelona, AS Roma odmieniają się nazwy miast, odmiana przysługuje u nas tym elementom, które potrafimy zidentyfikować, czyli właśnie nazwom miast, a nie początkowym skrótowcom FC, AS, które powstały w dodatku od obcych słów (inaczej w rodzimych GKS Katowice, GKS Bełchatów, w których skrótowce podlegają odmianie: mecz GKS-u, z GKS-em itd.). Podobnie będą się zachować nazwy ułożone w szyku odwrotnym, jak Sevilla FC, Valencia CF, Liverpool FC czy Celta Vigo, które odmienimy np. (Sevilli, Sevillą FC, Valencią, Valencii CF, Liverpoolem FC, Celty Vigo, Celcie Vigo. Warto też wskazać, że w nazwie Real Madryt nazwa miasta pozostaje nieodmieniona: Realu Madryt, Realem Madryt, lecz w tym zestawieniu to człon Real jest najważniejszy, podobnie zachowują się polskie nazwy: Warta Poznań, Lech Poznań, Wisła Kraków, Arka Gdynia, Legia Warszawa, Zagłębie Lublin, Zagłębie Sosnowiec, Ruch Chorzów, Śląsk Wrocław, Widzew Łódź, Polonia Bytom, Górnik Zabrze, w których zwyczajowo odmieniany jest tylko pierwszy człon: z Wartą Poznań, Wisły Kraków, Arce Gdynia, Legii Warszawa, Zagłębia Lublin, w Ruchu Chorzów, z Górnikiem Zabrze. |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-11-08 |
| Czy nazwiska (i imiona) obcojęzyczne, których pisownia sugerowałaby ich odmienność, zaś w wymowie są nieodmienne, odmieniamy w pisowni? Chodzi mi o przykład piłkarza, który nazywa się Thibaut Courtois (czyt. Tibo Kurtua), naturalnie chciałoby się odmieniać w sposób standardowy: Thibauta Courtoisa, Thibautowi Courtoisowi etc.? Czy w tym przypadku należy odmieniać i imię, i nazwisko, czy zostawiać jedną formę, mianownikową, skoro w wymowie nie odmieniają się imię i nazwisko tego piłkarza? | |
| Istnieją w niewielkiej liczbie nazwiska i imiona nieodmienne ze względu na swą formę, której na gruncie polskim nie możemy dopasować do żadnej z deklinacji. Do takich nazw należą te, które wymienia Jan Grzenia we wstępie do „Słownika nazw własnych” (Warszawa 1998, s. 67; wykaz dostępny na stronie naszej Poradni w dziale Nazwiska nieodmienne), a mianowicie zakończone w wymowie na akcentowaną samogłoskę [o] (ortograficzne -o, -au, -eau z niewymawianymi -s, -x), jak Hugo, Desnos, Despiau, Cocteaux, Cousteau, Rousseau; zakończone w wymowie na [ła], jak Benoît, Dubois, Pasqua; zakończone w wymowie na samogłoskę u jak Ceauşescu, Kimbangu, Nehru, Pompidou, a także z końcowym -x w zapisie: Giraudoux, Levittoux. W związku z powyższym nazwisko belgijskiego piłkarza Thibaut Courtois na gruncie polskim pozostanie całkowicie nieodmienne. |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-11-08 |
| Czy wolno w publikacjach stosować spolszczenie imion, np. Anna Eleanor Roosevelt na Anna Eleonora Roosevelt? Jak powinno się odmieniać Anny Eleanor czy Anny Eleanory? | |
| Spolszczenia stosować wolno, lecz zależy to od wielu czynników, jak stopień utrwalenia formy spolszczonej w języku (przykładami mogą być William Szekspir, Józef Stalin, Włodzimierz Lenin, Marcin Luter, Piotr Czajkowski, Jerzy Waszyngton, Franciszek Józef I, Elżbieta II, Karol XVI Gustaw, książę Karol), a także od tego, czy np. dana osoba żyje współcześnie. Stosowanie form typu !Jerzy Clooney, !Włodzimierz Putin, !Michał Douglas, !Jan-Klaudiusz Juncker, !Małgorzata Thatcher nie jest odbierane jako profesjonalne, a wręcz może być uznane za ironiczne, prześmiewcze. Jeśli osoba nosi więcej niż jedno imię, to spolszczone powinny być oba (np. Jan Sebastian Bach, Karol Maria Weber). Inną rzeczą jest forma imienia i nazwiska, jakiej dana osoba używa, a Eleonora Roosevelt znana jest głównie pod swym drugim imieniem, tak też jest często odnotowana w dokumentach życia społecznego i politycznego, encyklopediach. Znany jest podpis odręczny dyplomatki, w którym używa tylko drugiego imienia. Jako Eleonora Roosevelt występuje w „Wielkim słowniku ortograficznym języka polskiego PWN” pod red. E. Polańskiego ( http://sjp.pwn.pl/so/Roosevelt;4504803.html). Jeśli używamy dwóch imion w wersji spolszczonej, to one się oczywiście odmieniają, bo zastępujemy obce, męsko zakończone Eleanor funkcjonującą na gruncie polskim formą Eleonora z żeńską końcówką -a. Formy dopełniacza Anny Eleanor też moglibyśmy używać, ale polecałabym rozszerzenie spolszczenia na oba imiona. Jeśli używamy formy Eleanor, to należy pamiętać, że na gruncie polskim jest ona nieodmienna, ma bowiem formę męską, bezkońcówkową i jako taka nie wpisuje się w schemat odmiany w deklinacji żeńskiej, podobnie jak Margaret, Ingrid, Meryl, Ines, Nel, Mercedes, Brigitte, Fabienne, Nickole itp. |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-11-01 |
| Szanowni Państwo, zastanawiam się, jak odmienić nazwisko Buśko na zaproszeniach ślubnych. Do tej pory znalazłam już kilka odmiennych wzorów odmian nazwisk zakończonych na -o i nie jestem w stanie podjąć sama decyzji, która z odmian jest prawidłowa. Czy będzie to Zapraszamy Annę i Marka Buśków oraz Zapraszamy Marka Buśkę? Proszę o pomoc. | |
| Nazwiska zakończone na -o podobne do tego, o które Pani pyta, mogą sprawiać problemy. Nie są to problemy z odmianą, bo ta jest dość oczywista, o czym świadczą poprawne formy, które Pani podaje. Kiedy odmieniamy nazwiska, takie jak Buśko, Pianko, Bieńko, Bańko, Jędrzejko, Bako, Sinko, Chodźko, Szewczenko, Żwirko, Lubaszenko itp., formy kolejnych przypadków są takie same jak formy przypadków nazwisk zakończonych na -a, np.: Bańko / Bańka – Bańki, Bańce, Bańkę, Bańką; Pianko / Pinka – Pianki, Piance, Piankę, Pianką; Żwirko / Żwirka – Żwirki, Żwirce, Żwirkę, Żwirką; Jędrzejko / Jędrzejka – Jędrzejki, Jędrzejce, Jędrzejkę, Jędrzejką. Bywa, że osoby noszące nazwiska zakończone na -o rezygnują z odmiany swych nazwisk z obawy, aby odbiorcy nie pomylili ich z postaciami na -a. Uważam, że ma to uzasadnienie, jeśli działamy na gruncie urzędowym, gdzie dokładne odtworzenie kształtu nazwiska jest niezwykle istotne. W komunikacji prywatnej, zawodowej, rodzinnej itd. wszyscy zazwyczaj wiedzą, jak się ktoś naprawdę nazywa, a zatem forma przypadka innego niż mianownik nie wprowadzi nikogo w błąd. W podobnej sytuacji jesteśmy, wypisując zaproszenia na ślub: zapraszamy rodzinę, znajomych, więc o nieporozumieniu nie może być mowy. Gorąco polecam używanie form, które widnieją w Pani liście! Na wszelki wypadek podaję pełny zestaw form odmiany interesującego Panią nazwiska: liczba pojedyncza – M. Buśko, D. Buśki, C. Buśce, B. Buśkę, N. Buśką, Ms. Buśce, W. Buśko!; liczba mnoga – M. Buśkowie, D. Buśków, C. Buśkom, B. Buśków, N. Buśkami, Ms. Buśkach, W. Buśkowie! |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-10-31 |
| Witam, piszę pracę licencjacką z historii sztuki o pałacu w miejscowości Nakomiady. Jak poprawnie odmieniamy tę nazwę: Nakomiad czy Nakomiadów? | |
| „Urzędowy wykaz nazw miejscowości i ich części” (http://ksng.gugik.gov.pl/urzedowe_nazwy_miejscowosci.php) odnotowuje dopełniacz: Nakomiad, inne formy odmiany tej nazwy leżącej w województwie warmińsko-mazurskim to: C. Nakomiadom, B. Nakomiady, N. Nakomiadami, Ms. Nakomiadach. |
|